In Friesland tussen Bolsward en Harlingen
PINGJUM (NL) – Wie de Friese Elfstedenroute rijdt, maakt niet alleen kennis met de cultuurhistorie en de natuur van de provincie Fryslân, maar ook met de landbouw. Rijdend van Witmarsum, binnendoor dwars door de vruchtbare kleigronden naar Kimswerd (aan Elfsteden vaar- en fietsroute), over de Nesserlaan in het buitengebied van Pingjum, stuit gegarandeerd op mooi agrarische taferelen. Begin mei zijn aan beide zijden van de weg grondbewerkers en aardappelpoters actief. De boerenfamilie Giliam, ook van de Nesserlaan, is er met medewerker Jelle Jon Bouwman uit Exmorra onder ideale weersomstandigheden bezig met het zaaiklaar maken van de akkers en het vervolgens direct in ruggen planten van de piepers, in dit geval zaaigoed. De eerste 35 van de 85 hectare aardappelland hebben de mannen gedaan. Ze hopen dat het nog een paar weken zulk droog weer als in de afgelopen dagen blijft, dan kunnen ze een flinke vooruitgang boeken.
De boerenfamilie Giliam uit Pingjum poot dit voorjaar 85 hectare aardappelen, onder andere hier aan de Nesserlaan tussen Witmarsum en Kimswerd. Foto’s: Albert Hendriks www.frieslandhollandtravel.nl
Giliam teelt naast aardappelen ook graan, uien en suikerbieten. De structuur van de zware kleigrond van hun akkers verbeteren ze met landbouwgips (calciumsulfaat), de opvallende witte bulten op de opslagplaatsen langs de Nesserlaan. Gips maakt de kleigrond luchtiger.
Friesland vooraanstaand aardappelland
Friesland is een internationaal gerespecteerd exportland van poot- en consumptieaardappelen, maar ook producent van de daarvoor noodzakelijke machines en opslagsystemen. Een paar voorbeelden: In de provincie, in Joure om precies te zijn, is het vermaarde in pootaardappelen gespecialiseerde handelshuis HZPC gevestigd. En in Oosterbierum ten noorden van Franeker staat de grote frietfabriek van Lamb-Wedston/Meijer. Het is best bijzonder dat Friezen furore maken met een plantje uit Zuid-Amerika, net als de tomaat en de paprika behorend tot de nachtschadefamilie, en naar Europa gebracht door Spaanse ontdekkingsreizigers. De aardappel is sinds de 17-de eeuw in veel Europese landen een basisvoedingsmiddel.
Giftig
Monniken waren in de Middeleeuwen verantwoordelijk voor de verspreiding vanuit Spanje naar onze streken. In elke kloostertuin werden aardappelen geteeld. Boeren hadden aanvankelijk zo hun bedenkingen tegen de plant, omdat ze dachten dat ook de knollen wel eens giftig zouden kunnen zijn. De aardappel had zodoende lange tijd de status van varkensvoer of eten voor arme sloebers.
In 1727 werd de aardappel voor het eerst in Nederland als voedsel erkend. Friesland zou de koploper zijn geweest en dat is zeer aannemelijk, want de aardappel wordt er al vanaf 1640, de kloostertuinen even buiten beschouwing latend, geteeld.
Marijke Meu
Maria Louise van Hessen-Kassel (bijnaam Marijke Meu, Kassel, 7 februari 1688 – Leeuwarden, 9 april 1765), voorouder van bijna alle regerende vorsten in Europa, zou in haar paleisje Princessehof aan de Grote Kerkstraat in Leeuwarden, nu keramiekmuseum, de eerste in Friesland zijn geweest die het waagde aardappelknollen te eten. Toen ze het er levend vanaf bracht, niet verbleekte, zou heel Friesland aan de pieper zijn gegaan. Een mooi verhaal, maar in werkelijkheid aten Friezen al voor 1700 aardappelen, wetende dat alleen de bladeren en de bessen hartstikke giftig zijn.
Gezond
De aardappel is wereldwijd het belangrijkste voedingsgewas na rijst, tarwe en mais. Net als rijst, pasta en brood is de aardappel een belangrijke bron van koolhydraten. Aardappelen staan in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Ze bevatten vitamine B6, vitamine C, veel vezels en zijn bevorderlijk voor de darmwerking. De aardappel, die buiten Nederland als groente wordt gezien, bevat vitamines en mineralen die in pasta en rijst niet voorkomen.
Meer info:
www.elfstedenroute.nl
www.hzpc.com/nl (internationaal marktleider op het gebied van aardappelveredeling, pootgoedhandel en productconceptontwikkeling)
www.lambweston.eu/nl (de grote frietfabriek ten noorden van Franeker)
www.dewulfgroup.com/nl (landbouwmachines, Miedema in Winsum)
www.velt.nu/vraag-antwoord/moestuinvragen/hoe-verbeter-je-je-klei-leemgrond
www.princessehof.nl/te-zien-en-te-doen/tentoonstellingen/maria-louise-prinses-van-oranje-nassau (paleis van Maria Louise van Hessen-Kassel, stammoeder van het koningshuis Oranje-Nassau, nu keramiekmuseum)
Friesland vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland:
www.frieslandhollandtravel.nl (nieuwe website!)
www.frieslandtravel.com
www.frieslandfietsvakanties.com
Gratis abonnement op Fries Nieuws:
Kosteloos abonnement op wekelijkse nieuwsbrief over toerisme, recreatie en evenementen in Friesland: www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief/
De boerenfamilie Giliam uit Pingjum poot dit voorjaar 85 hectare aardappelen, onder andere hier aan de Nesserlaan tussen Witmarsum en Kimswerd. Foto’s: Albert Hendriks www.frieslandhollandtravel.nl
Met gips wordt de structuur van de grond verbeterd. Foto’s: Albert Hendriks www.frieslandhollandtravel.nl
Met de boot op weg van Bolsward naar Harlingen via het dorpje Schettens waar deze foto’s zijn gemaakt. Foto’s: Albert Hendriks www.frieslandhollandtravel.nl
