HEEG (NL) – Niet het voor pleziervaarders aantrekkelijk gemaakte Kollum (Lauwersmeer) of Franeker (Noordelijke Elfstedenvaarroute) is de watersportplaats van Nederland geworden. En ook niet Monnickendam bij Amsterdam met de vernieuwde jachthaven Waterland met Off the Boat On the Bike (Batavus Quip) of het Overijsselse Giethoorn, dat kans ziet bussen vol Chinezen en andere Aziaten in de boot te lokken. De Friese watersportplaats Heeg verdient volgens Boat Charter Holland, de marketingorganisatie die het rechtstreeks boeken van tweeduizend huurjachten stimuleert, het predicaat ‘Water village of the year 2017’.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Directeur Albert Hendriks: “Omdat Heeg zich in heel Nederland, en ook ver daarbuiten, in de kijker speelt met onderscheidende innovatieve producten, diensten en events voor de waterrecreant. Activiteiten op het gebied van het behoud van historische vaartuigen, stimulering van het gebruik ervan, bevordering van de beoefening van de zeilsport door jongeren door de plaatselijke watersportvereniging vanuit een nieuw aansprekend clubgebouw aan het Heegemermeer, de ontwikkeling van nieuwe zeil- en motorboten door plaatselijke jachtwerven en ondernemingen die veel kennis en ervaring hebben vergaard op het gebied van elektrisch varen en ecotoerisme. Last but not least zijn er jonge ondernemers die nieuwe watersporten mogelijk maken, zoals Stand Up Paddling, suppen, en wakeboarden.”

Topmerken
Ottenhome, Fox, Polyvalk, Motion, Hoora, Stille Boot, Randmeer, G2, Pointer, Tjotter, Splash, Da Vinci, Wajer, Heech by de Mar, Pharshoeke, De Bird. “Het zijn merk- en handelsnamen die ver reiken, tot in koningshuizen,” weet Hendriks. “Heeg ontbeert nog een watersporthotel à la Galamadammen, maar verder is het aardig compleet op het gebied van verblijfsrecreatie. Het is een plek waar ook jonge mensen graag komen en in goede harmonie op ’s Frieslands grootste merencombinatie, Hegemer Mar, Fluezen en Morra, alle vormen van watersport beoefenen.”

Informatie over het rechtstreeks huren van boten: www.boatcharterholland.nl

Palingdorp werd internationaal bekend eldorado voor watersporters

Beleef maritiem en culinair Fryslân in Heeg!

HEEG (NL) – De palingaak is één van de topattracties van de provincie Friesland. Daar kan iedereen van genieten, individueel of in groepsverband, bijvoorbeeld als familie of personeelsvereniging. Voor toeristen zijn er in het hoogseizoen avondvaarten op het Heegermeer vanuit het centrum van Heeg, een echt Fries watersportdorp ten zuiden van Sneek.

Heeg, in het Fries Heech, is tot in Engeland beroemd geworden vanwege de heerlijke paling. De Heegemer visserlui zorgden er van 1600 tot 1900 voor dat er altijd verse paling in Londen beschikbaar was. En in Heeg natuurlijk. De visserij, handel en sfeer van weleer zijn weer helemaal terug in het dorp sinds de herbouw van de palingaak Korneliske Ykes II in 2009 — een initiatief van de bekende “skûtmakker”, scheepsbouwer Pier Piersma — en de jonge binnenvisser Freerk Visserman. Visserman — hij heet echt zo — levert verse paling aan restaurants en verkoopt gerookte vis op straat, aan de Syl, vlakbij de aak. Freerk Visserman, herkenbaar aan zijn blonde lange haren en royale lach, is de laatste der Mohikanen. Dankzij hem kan er in Heeg, op straat en in de restaurants, volop genoten worden van de Friese zeevrucht.

De Korneliske Ykes II is een reconstructie van een oude palingaak, gebaseerd op het voorbeeldige ontwerp van de oorspronkelijke Korneliske Ykes. Deze werd in 1872 door Eeltsje Holtrop van der Zee uit IJlst op zijn werf in Joure gebouwd, op de locatie waar zich nu nog de authentieke houtwerf van De Jong bevindt. Een vaartocht met de Korneliske Ykes II is een unieke beleving. Aan boord wordt het verhaal verteld van de vroegere palinghandel en het vervoer van de levende paling over zee van Heeg naar London. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Freerk Visserman is dé palingvisser van Heeg, één van de dertien beroepsbinnenvissers van Friesland. Info: www.electriceel.nl
Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Avondtochten met de palingaak
De palingaak heeft een vaste ligplaats in de Syl aan It Eilân in Heeg. Maar ’s zomers ligt het stoere eikenhouten zeilschip aan de tuin van scheepsbouwer Pier Piersma, tegenover hotel-restaurant De Watersport, midden in Heeg. Daar kun je ook goed je auto kwijt. Zie voor geplande afvaarten de website www.palingaak.nl. De aak vertrekt altijd om 19.00 uur. De schipper vertelt onderweg over de historie van de palinghandel en de bouw van het schip. De Korneliske Ykes II heeft een lengte over alles van 25 m, een 17,60 m lange waterlijn, een breedte van 5,25 m, een diepgang van 1,30 m en voert 156 m² zeil. De prijs voor de twee uur durende tocht op het Heegermeer, en soms ook naar het bezienswaardige Woudsend, ligt ronde de € 18,- per persoon. Er kunnen per tocht maar 12 mensen mee. De palingaak is ook te huur in het kader van een bedrijfs- of familieuitje. De kosten bedragen ca. €500,- per dagdeel. De tocht kan opgeleukt worden met delicatessen van Freerk de palingvisser en een trekzakmuzikant of een Friese troubadour. Meer informatie hierover kunt u krijgen bij Meeting Point Fryslân, het groepsactiviteitenbureau van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland in Wolvega, tel. 0561-615364. Zie ook www.hollandgroups.nl

Londen
Van de 17e tot het begin van de 20e eeuw brachten Friezen met hun palingaken levende paling van Friesland naar Londen. Daarvoor beheersten Hollanders die handel. In de Thames bij Billingsgate Fishmarket hadden Friese palinghandelaren hun eigen vrije ligplaats, de ‘Dutch Mooring’, een ankerboei vlakbij de London Bridge. Dit recht van vrije ligplaats was verleend door Koning Charles II vanwege het zeer dappere optreden van de bemanning van Friese aken bij de Grote Brand in Londen in 1666. Op oude foto’s van de Towerbridge is altijd de Friese “kade” te zien met twee of drie palingaken.

Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Tonnen paling naar Engeland, tot 1936
10.000 Kilo paling kon in één palingaak worden vervoerd. De bemanning bestond uit slechts een schipper en twee maten. In de hoogtijdagen zeilden zestien palingaken ongeveer zes keer per jaar van Heeg naar Londen om in totaal ongeveer een miljoen kilo paling naar de stad te brengen. Begin van de 20e eeuw kwam de klad erin. Door de motorisering van de scheepvaart vervuilde het water waardoor de sterfte van de paling te hoog opliep. De Hegemer palinghandelaren wilden niet moderniseren. In 1936 vond de allerlaatste palingtocht naar Londen plaats. Na de Tweede Wereldoorlog waren alle oude palingaken gesloopt. De houtwerf in Heeg bestaat echter nog steeds en daar ontstond rond 1999 het idee om een nieuwe aak te bouwen en daarmee de nog net grijpbare historie naar het heden te trekken en te bewaren voor de toekomst. De palingaak Korneliske Ykes II, het enige schip dat bestaat van dit type, werd in 2009 nieuw gebouwd en in de vaart gebracht.

Achteruitgang palingstand
Friese paling wordt — nog steeds — geboren in de Sargassozee (Bermuda), waar de larven opgroeien tot glasaal. In die levensfase zwemmen ze naar de Friese wateren om volwassen te worden. De palingstand in Friesland en omringende wateren liep snel terug door de aanleg van de Afsluitdijk in 1932. De tot dan zoute Zuiderzee werd door de aanleg van de polders Wieringermeer en die van de provincie Flevoland gehalveerd tot het huidige IJsselmeer. Het is nu het grootste zoetwaterreservoir en recreatiemeer van Nederland. Dat de Zuiderzee zoet werd hinderde de aal niet, want die leeft zowel in zout als zoet water. Maar de bouw van dijken, sluizen en vijzels van gemalen beperkte de leefruimte van paling enorm, met desastreuze gevolgen. Slechts twee sluizen met een brug, die in de dijk bij Stavoren, scheiden Heeg van het IJsselmeer. De Elfstedenstad is slechts twee uurtjes varen van Heeg.

Een kijkje aan boord van de Korneliske Ykes II, een replica van een originele Hegemer palingaak, die in 2009 te water werd gelaten. Eeuwenlang exporteerden vissers uit Heeg paling, ook wel aal genoemd, naar Londen. Daar, in de Thames bij de London Bridge, hadden hun ca. 18,50 m lange zeilvoerende houten aken een vaste ligplaats, een mooring (ankerboei) om de nog levende paling aan de man te brengen. Iedere platbodem vervoerde 7.500 tot 10.000 kg aal in de met water gevulde bunnen. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Vismigratierivier goed voor paling
De Afsluitdijk bracht Nederland vanaf 1932 veiligheid, maar veroorzaakte tegelijkertijd ook schade aan de natuur. De afsluiting creëerde een grote hindernis voor trekvissen als zalm, zeeprik, spiering en paling. Het gaat slecht met hen. Miljoenen vissen liggen nu in de Waddenzee als surfers te wachten voor de spuisluizen. Ze ruiken het zoete water en willen naar binnen. Maar de stroming is voor deze trekvissen meestal te sterk om tegenop te zwemmen. Een permanente opening via de innovatieve Vismigratierivier Afsluitdijk moet het weer mogelijk maken dat deze trekvissen weer vrij kunnen zwemmen van zout naar zoet water, dat ze hun paai- en leefgebieden weer kunnen bereiken. Dit is voor trekvissen absoluut noodzakelijk om op te groeien en zich voort te planten. Een slechte visstand heeft een negatieve invloed op het hele ecosysteem, want vis is een belangrijke schakel in de voedselketen. Ook Rijkswaterstaat neemt maatregelen om de vismigratie tussen de Waddenzee en het IJsselmeer te stimuleren. Zo wordt visvriendelijk sluisbeheer toegepast en wordt bij Den Oever een vispassage aangelegd. Samen zorgen deze maatregelen ervoor dat de visstand verbeterd. De vismigratierivier is een vier kilometer lange, slingerende rivier door de Afsluitdijk die onder invloed staat van eb en vloed. Vissen kunnen er op eigen tempo doorheen zwemmen van de Waddenzee naar het IJsselmeer en andersom en geleidelijk wennen aan de overgang van zout naar zoet water. De verwachting is dat de werkzaamheden aan de rivier medio 2018 beginnen. De geplande oplevering van de rivier is uiterlijk eind 2022. Het project wordt afgestemd op de planning van Rijkswaterstaat die bezig is met de grootschalige versterking van de Afsluitdijk.

Watersportcentrum Heeg
Heeg is nu één van de gezelligste watersportplaatsen van Friesland. Een dorp dat bruist van de activiteiten van talrijke watersportbedrijven, accommodatieverschaffers en organisatoren van feesten. Want dat kunnen ze in Heeg: een gezellige sfeer scheppen, voor jong én oud. Heeg is het mekka voor liefhebbers van traditionele zeilschepen, gerookte paling en andere vis. Een deel van de aal heeft Friesland gelukkig nog altijd weten te bereiken, ondanks dijkenbouw, inpolderingen en sluizen. En dus kan men in het dorp, direct aan het Heegermeer (gletsjerdal uit de ijstijd), nog steeds genieten van die zeldzame lekkernij. De economische betekenis van de paling is voor Heeg nu bijna nul. De ruim 2.000 inwoners van de plaats zijn vandaag de dag vooral druk met botenbouw, -verhuur en -handel en goederenvervoer. Internationaal, dat nog steeds. In heel Europa zie je uit Heeg afkomstige zeil- en motorjachten, van klassiek tot modern, van hout, staal en polyester.

Als je aan Heeg denkt, denk je aan paling, aan “rieke iel”, gerookte paling. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Meer info:
www.palingaak.nl

Informatie over recreatie en toerisme in Friesland:
www.frieslandholland.nl
www.frieslandtravel.com
www.friesemeren.eu
www.goudenfriesewouden.nl
www.ijsselmeer.frl
www.waddenzeeland.nl
www.boatcharterholland.nl
www.frieslandhollandtours.com
www.groepsuitjes.frl

Gratis abonnement op Fries Nieuws:
www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief

Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Heeg is het Volendam van Friesland: oergezellig. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Valken, Foxen, Motions, Enduro’s, Pointers, Randmeren, Splashes, Lemsteraken, Tjotters: ze worden in Heeg gebouwd, gerestaureerd, onderhouden en verhuurd en wereldwijd geëxporteerd. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.

Mooier kan niet: vakantiehuis aan het Heegermeer met een boot aan de tuin. Foto: Bungalowpark Pharshoeke. Foto: © Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.