Publicatiedatum: 2 december 2014
Reporter: Albert Hendriks – Friesland Holland Nieuwsdienst – www.friesnieuws.nl

Nieuwe voorkeurspelling Friese taal binnenkort op internet

‘Droege woarst’ wordt ‘drûge woarst’!

Frieslands meest markante kok, Willem Schaafsma (links), de patron cuisinier en eigenaar van streekproductenrestaurant Eindeloos in Leeuwarden, proeft hier op het veenweidebedrijf van Steven en Klaziena van der Zee (midden en rechts) in Rohel van Friese “drûge woarst” met 100% kalfsvlees. Daarin zitten kruiden die gebruikt zijn voor het maken van Weduwe Joustra Beerenburg. Schaafsma, topkok in vermaarde restaurants en boerenzoon, betrekt bijna alle ingrediënten voor zijn gerechten rechtstreeks van boeren, vissers en tuinders. Hij bezoekt ze regelmatig om een selectie te maken uit wat beschikbaar is voor verwerking. Info: www.restauranteindeloos.nl en www.weduwejoustra.nl en www.friesveenweidevlees.nl

LEEUWARDEN (NL) – De Friese taal leeft en gaat met de tijd mee. Provinciale Staten van Fryslân, het Friese parlement, zullen naar alle waarschijnlijkheid volgende week goedkeuring verlenen aan Taalweb, het nieuwe digitale ‘Groene Boekje’ voor het Fries. Aan de website is ook een vertaalmachine verbonden, een zogenaamde ‘oersetter’.

‘Droege woarst’, van Weidenaar uit Dokkum bijvoorbeeld, wordt vanaf 1 januari 2015 bij voorkeur geschreven als ‘drûge woarst’. Het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland, eigenaar van de grote streekproductensite www.friesstreekproduct.nl en ook ontwikkelaar van nieuwe lokale producten, gebruikt de nieuwe spelling ‘drûge woarst’ al, onder andere voor de promotie van nieuwe kalfsdrogeworst van boer en veenweidevleesverkoper Steven van der Zee in Rohel aan het Tjeukemeer. Er zijn beerenburgkruiden van distilleerderij Weduwe Joustra in Sneek in verwerkt.

Consequent Fries met Taalweb
Op dinsdag 7 oktober 2014 presenteerde de Fryske Akademy op het Provinsjehûs in Leeuwarden de demo van Taalweb Frysk, het nieuwe webportaal voor iedereen die in het Fries schrijft. Het is een goed hulpmiddel bij het lesgeven in het vak Fries. Gedeputeerde Jannewietske de Vries: “Hjir wie ferlet fan yn it fjild. In moai, dúdlik helpmiddel, sadat minsken it Frysk makliker brûke en der minder mei wrakselje.”

Taalweb Frysk is een online toepassing. Het bestaat uit vier onderdelen. In de Wurdlist Frysk zijn de voorkeursvormen voor de taal vastgelegd, het heeft een spellingcontrole, een woordenboekportaal en het biedt automatische vertaalhulp. Zo krijgt de taalgebruiker eigentijdse digitale schrijfhulp, waar men Friese teksten in de juiste spelling mee kan opstellen. 7 oktober 2014 werd de demo getoond. Met een bijgewerkte vormgeving en de laatste aanpassingen is de definitieve versie later dit jaar beschikbaar.

De organisatie voor promotie van Friese streekproducten, Frysklân in Wolvega, een dochter van Friesland Holland, is de eerste gebruiker van de nieuwe Friese spelling voor droge worst, binnenkort “drûge woarst” in plaats van “droege woarst”. Frysklân bevordert de ontwikkeling en verkoop van authentieke en nieuwe Friese producten en ontwikkelt toeristische routes langs producenten van levensmiddelen en non-food.

‘Wurdlist’ en ‘staveringshifker’
De woordenlijst kan gebruikt worden als houvast, het geeft duidelijke voorkeursvormen aan. Taalweb Frysk voorziet hiermee in een sterke behoefte van tekstproducenten, vertalers, het onderwijsveld en de overheid. De provincie Fryslân belegde daarom de opdracht bij de Fryske Akademy, om tot een eenduidige lijst te komen. De Wurdlist sluit nauw aan op het hedendaagse geschreven Fries.

De nieuwe spellingcontrole (staveringshifker) is gebaseerd op deze woordenlijst. De gebruiker krijgt suggesties om vormen die wel goed Fries zijn maar niet in de lijst staan, te vervangen. Het signaleert ook zogenaamde hollanismen. Ook geeft het gewone typfouten aan. De techniek hierachter is ontwikkeld door Gridline in Amsterdam.

Woordenboekportaal en ‘oersetter’
Het ‘wurdboekportaal’ koppelt vier Friese woordenboeken en een aantal woorden- en terminologielijsten aan elkaar. Met één zoekvraag wordt in allemaal tegelijkertijd gezocht. Zo komt de gebruiker ook extra vertalingen en bijvoorbeeld synoniemen tegen, wat de woordenschat verhoogt. Met de ‘oersetter’ kan men Friese teksten automatisch naar het Nederlands vertalen en andersom. De techniek hiervoor is ontwikkeld door de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Kleine aanpassingen
De Wurdlist Frysk en de staveringshifker zijn gebaseerd op de geldende regels van de Friese spelling, met kleine aanpassingen. Met Taalweb Frysk is er een consequenter spellingssysteem voor het Fries, direct toe te passen door alle taalgebruikers.

Over de Fryske Akademy
De Fryske Akademy doet wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de Friese taal, cultuur, geschiedenis en maatschappij. Het instituut is sinds 1992 gelieerd aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).

Info over de Fryske Academie: www.fryske-akademy.nl/nl/thusside/
Info bureau voor toerisme van Fryslân: www.frieslandholland.nl en www.frieslandtravel.com
Info over alle Friese streekproducten: www.friesstreekproduct.nl