De Greidhoeke — het strakst gemaaide en grootste grasveld van Europa — verrast met kleinigheden

WOMMELS (NL) – Er zijn gebieden in Friesland waar je beter niet kunt fietsen als er veel wind staat of als je een hekel hebt aan regen. Zo’n regio is de Greidhoeke, het grootste en groenste grasveld van Europa, gelegen boven Bolsward, vandaar reikend tot de horizon met de Elfsteden Harlingen, Franeker, Leeuwarden en Sneek. Die bieden beschutting die je wel op je buik kunt schrijven in de Greidhoeke. Maar dit wil je niet missen: slingerende dijken, vredige vaarten, slenken en sloten, grote boerderijen, historische herbergen, gele kerken en kaaspakhuizen.

Greide is Fries voor grasland, weide. Als je ruimdenkend bent staat het ook voor melkveehouderij. Nog doller: kaas. Daar waren de koeienboeren twee eeuwen druk mee, kijk maar eens in het museum It Tsiishûs in Wommels, een voormalig kaaspakhuis. In de streek zie je meer van die kaasopslagen, panden die herkenbaar zijn aan de halfronde ramen op de eerste verdieping, de kaaszolder van kooplieden die kaas van zelfkazende boeren verhandelden. Omstreeks 1900 werden zuivelcoöperaties gemeengoed. Nadien karnden de boeren niet meer zelf boter en maakten ze geen kaas meer. Hun melk werd niet meer op het bedrijf verwerkt — onder andere in de koele kelder onder het woonhuis, in de schaduw van grote bomen — maar ging per boot naar de zuivelfabriek in de buurt. Die fabriekjes zijn in een eeuw tijd allemaal ‘opgelost’ in mega zuivelconcerns als Friesland Campina en A-ware. Wie op het verleden terug wil blikken, een beetje het gevoel van een kaasboer wil krijgen, moet dus naar het museum in Wommels, maar niet nu. Het is in de winter en in het voorjaar gesloten. Dat geeft meteen aan dat er in de weiden boven Boslward buiten de zomer niet veel te beleven is. Het is er totaal anders dan in de Friese Wouden, het oosten van de provincie waar boomwallen en grote bospercelen domineren.

Omringd door Elfsteden
Jammer is dat ze in en om Wommels niets doen, of zo goed als niets, met de door kaas getekende historie. Het dorp ligt in het centrum van de per fiets prima bereikbare Elfsteden Bolsward, Harlingen, Franeker, Leeuwarden, Sneek en IJlst. Toeristische mogelijkheden volop. Elke dag één of meer steden en je hebt een topvakantie, teminste als het niet hard waait en regent.
Slapen in een hotel kan er niet, maar in het nabijgelegen Easterein is een heel mooie bed and breakfast: Elfstedenstate van Catharina Jansen-Veenstra en haar man Andries, de timmerman. Zij runnen sinds deze zomer ook de herberg It Reade Hynder in Wommels. Alle Friese paarden zijn zwart, maar één is rood: de eetkroeg in Wommels dus. Ook die is beperkt open, maar in ieder geval in de weekends als koks als Marijke Spoor in de keuken staan. Denk niet dat iedereen in de Greidhoeke door de week zit te pitten. Nee, het is ijverig volk, maar een horecazaak open houden zonder stormvaste toeristen op slingerende dijken als de Slachtedyk is zinloos.

Zee-land
Die Slachtedyk is een 42 kilometer lange Middeleeuwse dijk langs de westoever van de voormalige ondiepe en geleidelijk dichtslibbende Middelzee die Friesland tot 1300 in tweeën splitste. Het ‘lint’, een aaneenschakeling van door monniken, lekenbroeders en heidenen aangelegde kleidijkjes, strekt zich uit van Easterbierum (Oosterbierum) aan de Waddenzee boven Franeker tot aan Raerd ten noorden van Sneek. Als de omstandigheden het toelaten wordt er om de vier jaar een marathon op poten gezet. Je kunt dan tamelijk relaxed van noord naar zuid wandelen, onder andere over speciaal daarvoor aangelegde fiets- en voetgangersbruggen. Eén ervan, tussen Burchwert (Burgwerd) en Wommels, biedt een prachtig uitzicht over het oneindige grasland. Hier en daar, bijvoorbeeld ten zuiden van Wommels en en ten zuiden van Easterein, duiken leuke molentjes op. Geen korenmolens, maar waterverplaatsers die door vrijwilligers uit de streek in bedrijf worden gehouden. Zij maken een veldtocht attractief, net als de boer die op het adres Slachte 4 in het buitengebied van Wommels een gruttoland opzet, een soort kroondomein voor de nationale weidevogel die in Friesland ‘skries’ heet.

Geen kip
Albert Hendriks, niet alleen journalist, maar ook directeur van reisorganisatie Friesland Holland Travel Service: “Maar er is meer dan ‘tsiis’ en ‘skries’ in de Greidhoeke tussen Bolsward en Wommels. Als je van knusse plattelandsdorpjes zonder een kip op straat houdt — de inwoners zitten in de historische herbergen, want die hebben ruimere openingstijden dan de kerk en een biertap — moet je even af- of uitstappen in Easterein en Kubaard. Dat zijn de leukste dorpjes op de route die mijn vrouw en ik zondagmiddag 23 oktober 2022 fietsten om bij zonsondergang weer te eindigen bij startpunt Bolsward. Een tochtje van amper 25 kilometer bij weinig wind met veel verrassingen. De Greidhoeke is typisch Fryslân voor veel ‘buitenlanders’, maar voor insiders helemaal niet als je weet dat Friesland voor de helft bestaat uit Hollands aandoend rivierenland (Boarn, Tsjonger, Lende) en bomenrijke streken als de Friese Wouden, waar je je in Drenthe waant.”

Fietsroute
Fietstocht op 23 oktober 2022: 6 (Bolsward), 8, 2 (Hartwerd), 7 (Burgwerd), 10, voor 46 via Trijehuzen naar Easterein, 71 (Wommels, eetcafé It Reade Ynder ), Kubaard, 25 (Swarte Beien), Hichtum (zonsondergang), Bolsward.

Meer info:
www.greidhoeke.com (grootste grasveld van Europa)
www.bergsmaeasterein.nl (historische herberg in Easterein)
www.tsiispakhus.nl (erkend museum in voormalig kaaspakhuis)
www.elfstedenstate.nl (overnachten in Easterein)
www.itreadehynder.nl (historische herberg in Wommels en toeristische informatie over de Greidhoeke)
www.facebook.com/itReadeHynder (historische herberg in Wommels)

Friesland vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland:
www.frieslandhollandtravel.nl

Meer info over vakantieland Friesland:
www.frieslandholland.nl