Verwaarloosd schip wordt op houtwerf De Hoop in Workum gerestaureerd
STAVOREN (NL) – De verhuizing van de in verval geraakte replica van het VOC-schip Batavia in Lelystad naar het Friese Stavoren gaat door. Dit hebben de provincie Fryslân en de gemeente Súdwest-Fryslân vanmorgen op het stadhuis van Sneek bekendgemaakt. De roemruchte boot komt op het grasveld naast het pompeuze glazen kunstwerk Het Blokhuis op de fundamenten van een voormalige vesting. Het glazen en stalen bouwwerk met trappen en poort is uitermate geschikt als opstapsteiger. De Batavia was in Lelystad niet rolstoeltoegankelijk, maar dat wordt zij wel in Stavoren. Er komt een lift naast de trap.
De Batavia ligt te verpieteren in Lelystad. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
De Friezen hadden het polderbestuur midden vorig jaar al aangeboden de attractie over te nemen, nadat bleek dat de provincie Flevoland en de gemeente Lelystad niet de financiële middelen bijeen konden krijgen om de dringend noodzakelijke restauratie uit te voeren. Een in de herfst van 2019 in alle haast in het leven geroepen actiegroep onder leiding van scheepsbouwer Willem Vos — hij nam 35 jaar geleden het initiatief tot herbouw van de in 1629 bij Australië op een koraalrif gelopen Batavia — poogde een dreigende verplaatsing naar Friesland te voorkomen, maar strandde bij Provinciale Staten van Flevoland: die wilden geen cent meer in het miljoenenproject steken. De provincie Flevoland zegde eerder €750.000,- toe, maar dat is bij lange na niet genoeg voor herstel volgens de richtlijnen van authenticiteit. Minstens twee miljoen euro moet er op de plank komen. In Friesland, waar het provinciaal bestuur al jaren op zoek is naar een topattractie aan de IJsselmeerkust, denken ze met een uitgekiend marketing- en entreebeleid binnen anderhalf jaar het benodigde bedrag boven water te hebben.
Via Workum naar Stavoren
Het opknappen van de Batavia zal op scheepswerf De Hoop in Workum geschieden. Daar worden al de nodige voorbereidingen voor de komst van het grote eikenhouten zeilvrachtschip getroffen. Dranghekken moeten voorkomen dat nieuwsgierigen het hellingterrein betreden.
Na de opknapbeurt krijgt de Batavia een vaste plek op het droge in Stavoren en wel daar waar tot ongeveer 1580 een vierkant verdedigingswerk heeft gestaan. Daar, op de oude fundamenten, is in 2019 een kunstwerk van cortenstaal, beton en glas verrezen. Dat moest het vestingwerk, Blokhuis geheten, verbeelden. Door het gebruik van niet historiserende materialen en het moderne ontwerp is het niet de toeristische attractie geworden waar het Elfstedenstadje op had gehoopt. “Het wordt totaal niet begrepen,” volgens omwonenden. “Iedere toevallig voorbijkomende toerist vraagt zich af wat het voorstelt.”
Hanzeverleden
Toen bekend werd dat de provincie Flevoland de Batavia wel wilde afstoten vanwege de hoge onderhoudskosten, meldde de Hanzestad-commissie van Stavoren zich onder leiding van Barber de Vries van Skips Maritiem bij Frieslands gedeputeerde voor economische aangelegengheden, Sander de Rouwe (CDA), toerismegedeputeerde Avine Fokkens-Kelder (VVD) en haar gemeentelijke, eveneens liberale evenknie Mark de Man van Súdwest-Fryslân. Die bleken bereid organisatorisch en financieel te hulp te schieten om met de Batavia een bezienswaardigheid van formaat binnen te halen en tevens het Hanzeverleden van Stavoren meer body te geven. Wat het aantonen van een Hanzeverleden betreft: met Bolsward is dat faliekant mislukt. Daar blijkt nooit een boot van betekenis afgemeerd te hebben, al lag het aan een zeearm, de Marne. Deze was echter zo ondiep dat zefs de Vikingen er niet konden varen. In Bolsward focust men zich nu met hulp van de gemeente op het historisch centrum De Tiid in het imposante 17-de eeuwse stadhuis dat momenteel gerestaureerd wordt. Nu er geen bewijzen zijn gevonden voor een connectie met de van oorsprong Duitse Hanze, laat het bestuur van Súdwest-Fryslân die ‘historie’ varen en investeert samen met de provincie in het Hanzeverleden van Stavoren, bekrachtigd door de Batavia.
100.000 Bezoekers per jaar
In het voorjaar van 2021 moet de restauratie in Workum voltooid zijn, waarna het schip naar de haven Stavoren wordt gevaren om vandaar met telekranen naast het kunstwerk Het Blokhuis te worden gezet. Het achterschip komt in de glazen U-vorm, de voorsteven zal op het IJsselmeer worden gericht. Met ingang van de zomer van 2021 zal dan de bezichtiging aan boord mogelijk zijn. Toegangskaarten à €15,- zullen vanuit het havenkantoor van de historische zeilrederij de Friese Vloot worden verkocht. Naar verwachting zal de nieuwe Friese topattractie, die het hele jaar geopend zal zijn, het eerste jaar al 50.000 bezoekers trekken. In de volgende jaren wordt jaarlijks gerekend op minimaal 100.000 bezoekers, noodzakelijk om het hout- en touwwerk in goede staat te houden. In ieder geval zullen de instandhoudingskosten in Stavoren vele malen lager zijn dan in Lelystad waar de boot in het water lag te vergaan in de schaduw van het fashion outletcenter Bataviastad.
Lübeck
De overheden en de betrokken Stavorenaren rekenen op veel toeristen uit Duitsland. Burgemeester Jannewietske de Vries (PvdA) van Súdwest-Fryslân heeft het initiatief genomen om vriendschappelijke betrekkingen te smeden met dé Hanzestad van Europa, Lübeck in Duitsland. Zij heeft al twee keer gesproken met Bürgermeister Jan Lindenau (SPD). Hij is uitgenodigd de Batavia te dopen als deze in het kleinste Hanzestadje ter wereld voor anker is gegaan.
Meer info:
De Batavia:
Alles over de replica en de geschiedenis van de originele Batavia:
www.friesnieuws.nl/maritiem-icoon-van-nederland-rot-weg-in-haven-van-lelystad/
Stavoren:
De historie van Stavoren:
www.elfstedenroute.nl/stavoren/
www.elfstedenroute.nl
www.waterland.frl
Friese reisorganisatie biedt 15 unieke zekerheden in Corona-periode:
www.frieslandfietsvakanties.com/informatie/de-reisorganisatie/
www.sgr.nl/news/sgr-en-anvr-corona-voucher-bij-annulering-of-omboeking/
www.boatcharterholland.nl
Vakanties met SGR-Garantie van het bureau voor toerisme van Fryslân:
www.frieslandtravel.com
www.frieslandfietsvakanties.com
Vakantieland Friesland:
www.provinciefriesland.frl
Friese reisorganisatie biedt 15 unieke zekerheden:
https://www.frieslandfietsvakanties.com/informatie/de-reisorganisatie/
Friesland reisgidsen, magazines en routekaarten:
www.frieslandhollandwebshop.nl
Gratis abonnement op Fries Nieuws:
Kosteloos abonnement op wekelijkse nieuwsbrief over toerisme, recreatie en evenementen in Friesland: www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief
De Batavia ligt te verpieteren in Lelystad. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
Op het terrein van scheepstimmerwerf De Hoop in Workum wordt ruimte gemaakt voor de komst van de Batavia. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
Hier in Stavoren, pal aan het IJsselmeer, wordt de Batavia geïntegreerd in de verbeelding van het Middelseeuwse Blokhuis. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
De Batavia harmonieert uitstekend met de historische schepen van de Friese Vloot in de haven en met de geschiedenis van Stavoren. Het ticketverkooppunt komt in het charterkantoor van de zeilrederij, vlakbij fontein De Vis, een onderdeel van de permanente kunstexpositie 11Fountains (www.11fountains.com). Het is slechts 200 meter lopen van het ticketkantoor naar de Batavia op de wal, aan de andere kant van de voormalige zeehaven. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
Hansestadt Lübeck. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
Fashion outlet Bataviastad in Lelystad. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
Het schaalmodel van de Batavia. Foto: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
De komst van de Batavia betekent vanaf de zomer van 2021 een enorme opsteker voor de middenstand, horeca en de plaatselijke rederijen, zoals de veerboot Stavoren-Enkhuizen v.v. en de zeilcruisemaatschappij Friese Vloot. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
Eén van de meest gefotografeerde sagebeelden ter wereld: het Vrouwtje van Stavoren. Het is het verhaal over een schatrijke, arrogante en hebzuchtige weduwe van een koopman. Zij liet uit boosheid jegens een van haar schippers een kostbare lading tarwe in zee dumpen, terwijl de armen van het stadje smeekten dit niet te doen. ‘U zult voor uw overmeoed gestraft worden! Er komt nog een tijd, dat u zult moeten bedelen!, waarschuwde een zeer verontwaardigde oude man die de handelwijze van ‘het vrouwtje’ vanaf de kade gade had geslagen. En het gebeurde zoals de oude man had voorspeld: haar schepen vergingen een voor een tijdens verre reizen in de Oostzee en de havenstad raakte in verval, ook door de verslechtering van de toegang. Op de zandbanken voor de kust was namelijk het in zee gesmeten graan gaan kiemen en groeien, waardoor het stadje uiteindelijk onbereikbaar werd voor zeeschepen. Foto’s: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.
De stadsvlag van Stavoren, in het Fries Starum, de oudste stad van Friesland. Foto: Albert Hendriks, Friesland Holland Nieuwsdienst.