In eeuw tijd stopten in Friesland bijna 150 zuivelfabrieken
LEEUWARDEN (NL) – De grote collectie herinneringen aan de Friese zuivelcoöperatie Frico van verzamelaar Robert Visser gaat naar het Fries Landbouwmuseum. De verzameling, die uit een paar duizend voorwerpen bestaat, komt in permanente bruikleen. Het museum gaat de komende jaren samen met de heer Visser de unieke verzameling documenteren en digitaliseren.
Emaille reclamebordje van de voormalige kaas- en roomboterfabriek ‘Sloten’ in het Elfstedenstadje Sloten, sinds 1 september 2016 Trouw Nutrition, waartoe ‘Sloten’ sinds 2006 behoort. Trouw Nutrition is een wereldwijde speler op het gebied van speciaalvoer en premixen. ‘Sloten’ bestaat als melkpoederfabriek sinds 1958, producent van bekende kalvermelkproducten als Nuklospray en Sprayfo. Trouw Nutrition bestaat sinds 1931 en is onderdeel van Nutreco, een wereldwijd opererend veevoerbedrijf. Foto: Albert Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Aanleiding voor de overdracht is de presentatie van het nieuwe boek over zuivelfabrieken in Friesland dat morgen, zaterdag 10 november 2018, officieel wordt gepresenteerd in het Fries Landbouwmuseum. De fabrieksfoto’s van Visser zijn een belangrijk onderdeel daarvan. Hij verzamelt al jaren objecten die te maken hebben met de Friese zuivelgeschiedenis en dan met name over melkfabrieken. Zijn collectie bestaat uit onder meer prentbriefkaarten en afbeeldingen van bijna alle zuivelfabrieken in Friesland, documenten, verpakkingsmaterialen, gadgets, reclamematerialen en zo voort. Hij kon deze verzameling opbouwen omdat in de periode dat hij interesse kreeg voor zuivelgeschiedenis, talloze melkfabrieken de deuren sloten. Daarnaast kreeg hij voorwerpen door schenkingen. Directeur Henk Dijkstra van het museum zegt erg ingenomen te zijnmet de overdracht. “Dankzij de inspanningen van Visser is een prachtige historische collectie bijeengebracht die uniek is in ons land.”
Boek over zuivelfabrieken
In Friesland zijn sinds het einde van de negentiende eeuw meer dan 160 zuivelfabrieken gebouwd. Ruim een derde van de dorpen en steden had zo’n fabriek. Net als de kerk werd de zuivelfabriek een sociaal referentiepunt, een plek die de mensen in en rondom dorp of stad verenigde in een gemeenschappelijke activiteit, namelijk het maken van boter en kaas. Van al die oude zuivelfabrieken zijn nog slechts enkele in bedrijf, en meer dan honderd zijn er — soms gedeeltelijk — afgebroken.
Het boek Zuivelfabrieken in Friesland (€39,90) geeft voor het eerst een compleet en rijk geïllustreerd overzicht van deze fabrieken en hun geschiedenis. Historicus Marijn Molema plaatst de komst en ontwikkeling van de Friese zuivelfabrieken in een bredere, maatschappelijke context. Architectuurkenner Peter Karstkarel behandelt in het tweede deel de zuivelfabrieken alfabetisch per plaats. Hij gaat daarbij in op ontstaan, geschiedenis en architectonische kenmerken van zowel de fabriek als de directeurswoning. De basis voor het standaardwerk is de collectie van Robert Visser, die al zo’n dertig jaar alles verzamelt wat ook maar enigszins te maken heeft met zuivelfabrieken en industriële processen die daarin plaatsvonden.
Reclameuitingen van Frico kaas. Foto: Robert Visser.
Reclameuitingen van Frico kaas. Foto: Robert Visser.
De cover van het boek over Friese zuivelfabrieken. Foto: Uitgeverij Bornmeer-Noordboek www.bornmeer.nl
Eens een grote zuivelfabriek, nu hotel-restaurant Tjongervallei in Delfstrahuizen/Echtenerbrug aan het Tjeukemeer (Tsjûkemar). Foto: Jana Hendriks Friesland Holland Nieuwsdienst.
Meer informatie:
Landbouwmuseum: www.frieslandbouwmuseum.nl
Boek bestellen: www.bornmeer.nl/winkel/zuivelfabrieken-in-friesland/
Frico: www.frico.com/nl/nl/
Friesland Holland Travel Guide & Tourist Atlas en kaart bestellen?
www.frieslandhollandwebshop.nl
Vakantiebestemming Friesland Holland (Best in Travel 2018 volgens Lonely Planet):
www.provinciefriesland.frl
Arrangementen van bureau voor toerisme van Fryslân:
www.frieslandtravel.com
www.frieslandfietsvakanties.com
Gratis abonnement op Fries Nieuws:
Kosteloos abonnement op wekelijkse nieuwsbrief over toerisme, recreatie en evenementen in Friesland: www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief